Bilimin Bize Oynadığı Küçük Oyunlar Serisi (2): “Zehirli Kadın” Vakası

Gloria Ramirez — Riverside, 19 Şubat 1994

#Vakaİnceleme

“Zehirli Kadın'ın gecesinde ne oldu? 31 yaşındaki Gloria Ramirez, 19 Şubat 1994’te Riverside General Hospital aciline getirildi. Kısa süre sonra odada amonyak/sarımsak benzeri bir koku hissedildi, derisinde yağlı bir parlaklık fark edildi ve kan tüpünde sarımsı kristaller görüldü. Personel birer birer kötüleşti: 23 kişi semptom bildirdi, 5’i yatırıldı. Ramirez aynı gece hayatını kaybetti; ölüm belgesine ileri evre serviks kanserine bağlı komplikasyonlar yazıldı.

5N1K: Gloria Ramirez Vakası (1994)

• Ne? Acilde hasta bakımı sırasında sağlık personelinde toplu etkilenim (baş dönmesi, nefes darlığı, bayılma, kas spazmı).
• Nerede? ABD, California — Riverside General Hospital.
• Ne zaman? 19 Şubat 1994 gecesi.
• Neden? En olası model: DMSO kullanımını takiben olağandışı bir oksidasyon/reaksiyon zinciri ile dimetil sülfat oluşumu (hipotez).
• Nasıl? Oksijen ve soğutma + defibrilasyon + düşük basınçlı tüp ortamı → uçucu/tahriş edici bir ara ürünün ortaya çıkması.
• Kim? Gloria Ramirez (31); etkilenen 23 sağlık çalışanı (bunların 5’i yatırıldı).

O Gece: Dakika Dakika

• ~20:15 — Ramirez acile alınır; sedasyon için diazepam, midazolam, lorazepam; ritim için lidokain + bretilyum uygulanır.
• ~20:30 — Koku (amonyak/sarımsak benzeri), deride yağlı parlaklık ve kan tüpünde sarımsı kristaller bildirilir.
• ~20:35–20:45 — İlk bayılmalar; toplam 23 kişi etkilenir, acil servis boşaltılır.
• ~20:50 — Ramirez kaybedilir. Resmî ölüm nedeni: kanser komplikasyonları (aritmi/böbrek yetmezliği zinciri).

Bilimsel Açıklama (LLNL Hipotezi)

Lawrence Livermore National Laboratory (LLNL), Ramirez’in ağrı için topikal dimetil sülfoksit (DMSO) kullandığını varsayarak şu zinciri önerdi:

DMSO  ──[oksijen/soğuma]──>  DMSO₂ (dimetil sülfon)
DMSO₂ ──[defibrilasyon/enerji + reaktif ortam]──>  (ara türler) ──>  dimetil sülfat (DMS)

• Neden makul? O geceki belirtiler (göz-solunum irritasyonu, kas spazmı, senkop) dimetil sülfat maruziyetiyle uyumludur. Düşük basınçlı vakutainer, uçuculuğu artırıp maruziyeti kolaylaştırabilir.
• Neden kesin değil? Dimetil sülfat doğrudan saptanmadı; zincir, koku/kristal/sülfat artışı gibi dolaylı işaretlere ve laboratuvar rekonstrüksiyonuna dayanır.

Alternatif Görüş: Kitle Psikojenik Hastalık?

Eyalet sağlık ekibinin anketinde, IV hattına en yakın çalışanlarda risk daha yüksekti; fakat cinsiyet dağılımı ve bazı normal laboratuvar sonuçları, sosyogenik yayılım olasılığını da gündeme getirdi. Buna karşın yoğun bakım yatışı gerektiren ağır vakalar, “yalnızca psikojenik” açıklamasını zayıflatır.

Özet Yargı

Vaka gerçek ve iyi belgelendi. En tutarlı teknik model, DMSO → DMSO₂ → (olasılıkla) dimetil sülfat zinciridir; fakat nihai kanıt yoktur. Psikojenik açıklama bazı verileri açıklar, tümünü değil. İki modeli birden sentezleyip kabul etmek sanırım en mantıklısı olacaktır.

Kaynaklar / Daha Fazla Okuma

• LLNL vaka özeti ve yayın listesi — Lawrence Livermore National Laboratory
• Grant et al., 1997. “A possible chemical explanation for the events…” — PubMed · ScienceDirect
• Vaka zaman akışı (kaynaklı derleme) — Wikipedia: Gloria Ramirez
• Erken dönem haber/analiz — Discover Magazine: “Toxic Lady”
• California DHHS saha anketi üzerine özetler — LA Times Arşiv